در این بخش به تعریف سه عامل اندازه گیری ، شدت و بزرگی زلزله و همچنین نگاهی داریم بر رده بندی شدت مركالی ...

برنامة جلوگیری و مقابله با بلایای طبیعی  شامل اقداماتی نظیر ایجاد شبکه‌های ملی و منطقه‌ای در زمینة مدیریت اطلاعات، ظرفیت‌سازی به منظور کاهش خطرات بلایای طبیعی، مطالعه و پژوهش دربارة بحران‌های ناشی از آن و چگونگی مدیریت آنهاست. در ایران با توجه به تعدد این حوادث، به‌ویژه پس از زلزلة بم، اهمیت مدیریت بلایای طبیعی بیش از پیش آشکار شده است. کمیسیون ملی یونسکو برای افزایش آگاهی در این باره، فعالیت‌هایی انجام داده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود: مشارکت در برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه (تهران، 1384)، همکاری در برگزاری کنفرانس بین‌المللی ژئوبیوتکنولوژی (قشم، 1384) و ارائه طرح بهینه‌سازی علوم زمین در آموزش رسمی و غیر رسمی (1386-1385).

حوادثي مثل سيل و زلزله كه در سطح كشور از احتمال وقوع بالاتر برخوردارند از طريق ساخت سدها، سيل بندها و بندهاي انحرافي و آبخيزداري مناطق كوهستاني و شيبدار و نيزبا ساخت منازل مسكوني مقاوم در سطح قابل ملاحظه اي كاهش مي يابند. هر يك از عناصر جوي به تنهايي مي تواند بلاياي مهمي مانند افزايش دما و گرمازدگي، سرعتهاي زياد باد و وقوع توفان، بارشهاي تندري و وقوع تگرگ، يخبندان و سرمازدگي و ... را ايجاد كند. اما بيشترين خسارات جاني و مالي بر اثر پديده هاي جوي تركيبي و خطرات ثانويه ناشي از آنها مي باشد، مانند توفان، رعد و برق، خشكساليها، سيل، آتش سوزي و ...

     در طی تاریخ ، دره های رودخانه ها مملو از جمعیت شده اند ، ولی انسان ها همچنان با بلایایی نظیر سیل و فرسایش رودخانه ای رو به رو هستند. این پهنه ها بنا به دلایلی، بسیار توسعه یافته اند .

در نواحی کوهستانی و تپه ای، دره های رودخانه ها اغلب تنها سرزمین های مسطح موجود برای توسعه بزرگراه ها و راه های آهن به شمار می روند . انسان ها از زمین های حاصلخیز جلگه های سیلابی   رودخانه ها که محل هایی مناسب برای کشاورزی هستند استفاده می کنند . رودخانه ها ، آب آشامیدنی کافی و فراوان برای مصرف انسان ، جانوران اهلی و وحشی ، آبیاری زمین ها و دیگر استفاده های انسان در صنعت فراهم می کند.

زلزله چيست:
حالت خاصي از تغيير شکل توده هاي سنگي است که در آن پديده هاي گسيختگي در مقياس متفاوت رخ مي دهد. يا هر نوع لرزش زمين در اثر عبور امواج لرزه اي زلزله است. عامل ايجاد مواج لرزه اي پاسخ زمين به انرژي هاي اندوخته است. نظريه Elastic rebound که پس از زلزله 1906 سن فرانسيسکو توسط رايد (Reid) ارائه گرديده و قادر است نحوه بروز زلزله را به وسيله اعمال تنش به طرفين يک گسل، به صورت ذيل توجيه نمايند: اجسام در برابر نيرو تا حد الاستيک مقاومت کرده و انرژي را در خود ذخيره مي کنند اما با افزايش تنش در بيش از حدالاستيک، سنگ مي شکند و امواج لرزه اي را آزاد مي کند و بعد به شکل اوليه خود برمي گردند. اگر اين نيرو در اعماق به سنگ وارد شوند سنگ خاصيت شکل پذير از خود نشان مي دهند. عمقي که در آن زمين لرزه رخ مي دهد زون لرزه زا) (schisosphere ناميده مي شود.